Bugünün ve geleceğin teknolojisi olan İnsansız Hava Araçları her geçen gün yepyeni inovasyonlar ile hayatımızın birçok alanında büyük rol oynamaktadır. Geleceğimizi oluşturan insansız hava araçları, farklı uçuş dinamikleri ve aerodinamik yapılara sahiptir. Bu yazımızda, diğer hava araçlarından daha farklı bir itki sistemine sahip olan VTOL İHA (Vertical Take of and Landing) uçuş prensiplerine, avantaj, dezavantajlarına ve kullanım alanlarına değineceğiz.
VTOL İHA Nedir?
Dikey iniş ve kalkışın İngilizce kısaltması olan VTOL (Vertical Take Off and Landing) insansız hava araçları, döner kanatlı İHA’lar gibi geniş bir piste ihtiyaç duymadan rahatlıkla iniş ve kalkış yapabilmektir. Bu hava aracı yapısının en temel amacı, döner kanatlı İHA’lar gibi kolay iniş kalkış yapmak ve sabit kanatlı İHA’lar gibi uzun süre havada seyir etmektedir.
VTOL İHA’ların Uçuş Prensibi Nelerdir?
VTOL uçuş prensibi döner kanat ve sabit kanat olmak üzere ikiye ayrılan hibrit uçuş sistemidir. İki sistemin de kusursuz şekilde çalışması ile diğer insansız hava araçlarına kıyasıya kusursuz ve verimli bir uçuş performansı sağlar.
Döner Kanat Sistemi(Dikey iniş-kalkış):
İHA’nın dikey kalkış ve inişi sırasında kullanılan multicopter itki sistemidir. Genelde gövde üzerine sabitlenmiş 4 tane DC fırçasız motora sahiptir. 2 tanesi saat yönüne diğer 2 tanesi de saat yönünün tersine dönmek üzere multicopterlerin ana uçuş prensibi olan açısal momentum ile iniş-kalkış yapmaktadır. (Döner kanatlı İHA’ların uçma prensibi ve açısal momentuma dair bilgi almak için yazımızı okuyabilirsiniz)
Sabit Kanat Sistemi(Yatay Seyir):
İHA’nın kalkış sonrasında kanatları üzerinde taşınmasını sağlayan sistemdir. İHA’nın ana itki motoru ile kanatları üzerinde uzun süre İHA’nın havada seyir etmesi sağlanır.
VTOL İHA Motor Konfigürasyonu
1)Tilt Yapılı Motor Konfigürasyonu
Tilt yapılı motor sistemi sayesinde motorlar 45 derece yatay ve dikey olarak itki sistemi oluşturur. Bu sayede kalkış ve iniş sırasında kullanılan döner kanatlı motor sistemi, İHA’nın yatay olarak seyir etmesi için de kullanılır. Daha az motor, ESC ve batarya kullanmasından dolayı Tilt motor konfigürasyonu daha ekonomik bir tercihtir. Fakat motorların yatay veya dik dönmesini sağlayan mekanizma diğer sistemlere göre daha komplekstir. Diğer motor konfigürasyonlarına göre arıza çıkarma oranı daha yüksektir.
2)Sabit Motor Konfigürasyonu
En çok rastladığımız VTOL çeşididir. İHA’nın gövdesine paralel olarak konumlandırılmış, dört tarafında sabit olarak yerleştirilmiş motorlar sayesinde dikey iniş-kalkışı sağlar. İHA’nın havada seyir etmesini sağlayan ana itki motoru vardır. Bu sayede İHA’nın havada yatay seyir etmesi sağlanır
VTOL’ün Diğer İnsansız Hava Araçlarına göre Avantajları
- Döner kanatlı itki sistemi ile verimli manevra kabiliyeti
- İniş kalkış için geniş bir piste ihtiyacı yoktur
- İHA’nın şiddetli rüzgarda kalkış ve iniş yeteneği
- iHA’nın döner kanatlı motorlar sayesinde havada sabit kalma özelliği sayesinde hassas gözlem yapabilme
